evrest bank
citizens life insurance long ad
stcnepal long ad
national life
global bank

चीनको उत्तर कोरिया रणनीति : इन्डो–प्यासिफिकलाई अमेरिका र क्वाड हातबाट टाढा राख्नु पर्ने

Prabhu Insurance Long Ad
nawakantipur long
global bank

एजेन्सी ।यसलाई सत्यलाई धमिलो पार्ने चिनियाँ तरिका भन्नुहोसः यो बारम्बार भन्छ कि उत्तर कोरियामा संयुक्त राष्ट्र संघीय प्रतिबन्धहरुको पालना गर्दछ तर CPC पोलिटब्यूरो सीपीसी पोलिटब्यूरो सदस्य ली Hongzhong को नेतृत्वमा एक चिनियाँ प्रतिनिधि मण्डलको वासङ र १७ र वासङ–१८ अन्तरमहाद्वीपीय ब्यालिस्टिक मिसाइलहरुको प्रदर्शनीको लागि एक परेडमा भाग लिनको लागि प्योङयाङ पठाउनका लागि कुनै अप्ठयारो महसुस गरेन ।

चीनको परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता माओ निङले भने “संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्का प्रस्तावहरू कार्यान्वयन गर्दा चीनले सधैं आफ्नो अन्तर्राष्ट्रिय दायित्व पूरा गर्छ,” उत्तर कोरियाको “विजय दिवस” परेडमा चिनियाँ प्रतिनिधिमण्डलको सहभागिताले देशको आणविक क्षेप्यास्त्र प्रदर्शन गर्दा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका सदस्यहरू चकित भएका छन्।

उनीहरूले त्यसलाई राष्ट्रसंघीय सुरक्षा परिषद्को स्थायी सदस्यको रूपमा हेर्छन्, उत्तर कोरियालाई चीनको प्रत्यक्ष प्रोत्साहनको रूपमा यो गैरकानूनी हतियार कार्यक्रममा फसेको छ।
जुलाई २७ मा प्योङयाङमा ‘विजय दिवस’ परेड आयोजना गरिएको थियो।

साथै कोरियाली प्रायद्धीप चर्को तनावको बीचमा रहेको बेला उत्तर कोरियाले सैन्य शक्ति प्रदर्शन गरेको हो । यो वर्ष मात्र प्योङयाङले ह्वासोङ–१८ अन्तरमहादेशीय ब्यालिस्टिक मिसाइल सहित हतियारको धेरै परीक्षण गरेको छ।

आणविक–सक्षम मिसाइलहरू चीन र रुसको समर्थनमा स्वीकृत यूएनएससी प्रस्तावहरू अन्तर्गत प्रतिबन्धित छन्। सन् २००६ मा पहिलो आणविक परीक्षण विस्फोट गरेपछि राष्ट्रसंघीय सुरक्षा परिषद्ले उत्तर कोरियामाथि प्रतिबन्धहरू लगाएको थियो।

त्यसपछि, वर्षैदेखि संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्ले उत्तर कोरिया विरुद्ध १० वटा प्रतिबन्धहरू पारित गरेको छ—सबै चीन र रुसको समर्थनमा, समाचार एजेन्सी एपीले जनाएको छ।

युक्रेन युद्ध पछि, संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को दुवै स्थायी सदस्यहरू संयुक्त राज्य अमेरिका र यसका पश्चिमी सहयोगीहरूले उत्तर कोरियालाई सुरक्षा परिषदको कारबाहीबाट बचाउने आरोप लगाएका छन्।

मार्च २०२३ माएपीका अनुसार अमेरिकी राजदुत लिन्डा थोमस–ग्रीनफिल्डले संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद् बैठकलाई भने कि चिनियाँ रसी ‘अवरोधवाद’ले उत्तर कोरियालाई ‘दण्डहीनताका साथ ब्यालेस्टिक मिसाइलहरु प्रक्षेपण’ गर्न र थप परिष्कृत र खतरनाक हतियारहरुको विकास गर्न प्रोत्साहित गरिरहेको छ ।

यद्यपि रणनीतिक र कूटनीतिक सर्कलमा तरंग पैदा गरेको कुरा के हो भने आफूलाई जिम्मेवार अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिको रूपमा दाबी गर्ने चीनले परेडको समयमा उत्तर कोरियाले आईसीबीएम हतियारहरूको प्रदर्शनमा गहिरो चासो लिएको छ।

रुसले आफ्ना रक्षामन्त्री सर्गेई शोइगुलाई उत्तर कोरियाको ‘विजय दिवस’ परेडका लागि पठाएको थियो भने प्योङयाङमा भएको एकदिवसीय कार्यक्रममा सीपीसी पोलिटब्युरो सदस्य ली होङजोङले चीनको प्रतिनिधित्व गरेका थिए।

यी दुबै आगन्तुकहरूले उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ उनलाई आ–आफ्ना राष्ट्रपतिहरू – भ्लादिमिर पुटिन र सी जिनपिङको पत्र हस्तान्तरण गरे र उत्तर कोरियाली तानाशाहसँग रमाइलो फोटो खिचे।

विश्लेष्कहरुले यसलाई उत्तर कोरियाली गतिविधिहरु उत्तेजक र क्षेत्रको शान्ति र सुरक्षामा असर गरेको भएपनि यसको समर्थनको रुपमा हेर्छन ।

उनीहरूले चीनले उत्तर कोरियामा पेंच नफर्काउन नचाहेको र कोरियाली प्रायद्वीपमा तनाव सिर्जना गर्न बन्द गर्न आफ्नो नेतालाई आग्रह गर्ने धेरै सम्भावित कारणहरू प्रस्तुत गर्छन्।

पहिलो कारण के हो भने राष्ट्रपति सी जिनपिङले नयाँ विश्व व्यवस्थाको नेतृत्व गर्ने क्षमता चीनसँग मात्रै छ भन्ने कुरा अमेरिका र युरोप वा सम्पूर्ण अन्तराष्ट्रिय समुदायले स्वीकार गरेको चाहन्छन ।

उनले भर्खरै मध्यपूर्व क्षेत्रमा एक–अर्काका लामो समयदेखि शत्रुहरु इरान र साउदी अरेबिया बीचको शान्ति सम्झौतामा मध्यस्थता गरेका थिए ।

उनी प्रायद्वीपमा दुई कोरियाबीचको गतिरोध अन्त्यको बदलामा चीनको लागि विश्वव्यापी नेतृत्व चाहन्छन्। तर त्यसपछि, उसले उत्तर कोरियालाई मिसाइल र आणविक हतियार परीक्षणहरू बन्द गर्न र प्रायद्वीपमा तनाव कम गर्न चीनले अमेरिकासँग चिसो सम्बन्ध नआउञ्जेल भन्न नसक्ने विज्ञहरुले बताएका छन्।

दोस्रो कारण वास्तविक राजनीतिमा आधारित छ : चीनले उत्तर कोरियाले प्रायद्वीपलाई तनावको कल्ड्रोन बनाएर राखेको चाहन्छ र यो क्षेत्रको सुरक्षाको बारेमा अमेरिका , जापानी र दक्षिण कोरियाली नेतृत्वको मनमा डर पैडदा गरिरहन चाहन्छ ।

यस बाहेक उसले ताइवानमा सैन्य आक्रमणको तयारी गरिरहेको बेला यस क्षेत्रमा अमेरिका, जापान र दक्षिण कोरियाको ध्यान विचलित गर्न उत्तर कोरियाको भूमिका चाहन्छ ।

तेस्रो अमेरिका र उसका सहयोगीहरुको इण्डो–प्यासिफिक रणनीति हो । उनीहरु चीनले स्वतन्त्र र खुला इण्डो–प्यासिफिक क्षेत्र कायम राख्दै नियममा आधारित अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थाको पालना गरोस् भन्ने चाहन्छन । द्धन्द्धको स्थितिमा, त्यहाँ डर छ कि चीनले स्वतन्त्र समुद्रलाई अवरुद्ध गर्न सक्छ जसले वार्षिक रुपमा अमेरिकी डलर ५ ट्रिलियन भन्दा बढी अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारलाई सुविधा दिन्छ ।

तर चीनले सम्पूर्ण दक्षिण चीन सागरलाई आफ्नो संरक्षणको क्षेत्रको रुपमा हेर्छ र अमेरिका क्वाड वा अन्य कुनै पनि अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिले यस क्षेत्रमा आफ्नो सैन्य उपस्थिति देखाएको चाहँदैन ।

विगत १० वर्षमा चीनले आफ्ना सशस्त्र बललाई आधुनिकीकरण गरेको छ जससँग बेडाको आकारमा विश्वको सबैभन्दा ठुलो नौ सैनिक छ ( २०२१ अमेरिकी कंग्रेसनल रिसर्च सर्भिस रिपोर्ट अनुसार) र कम्तिमा ६०० चौथो पुस्ताका लडाकुहरु भएको विश्वका दोस्रो ठुलो परिचालन वायु सेना भएको छ ।

J–20 र FC–3/J–31 जस्ता ५ औं पुस्ताका लडाकुहरुको पर्याप्त संख्या आफै पनि चीनसंग इन्डो–प्यासिफिक क्षेत्रमा अमेरिका र यसका साझेदारीहरुलाई चुनौती दिनका लागि सेनाको अभाव छ ।

पूर्वी युरोपेली देशमा चलिरहेको युद्धमा युक्रेनी सेनाहरु विरुद्धको लडाइँमा रुसी सेनाको कमजोर प्रदर्शनलाई चिनियाँ सैन्य नेतृत्वले गहिरो रुपमा हेरेको छ जसको यो आफ्नो सेनाको क्षमताको मूल्याकन गरिरहेको भनिएको छ , किनभने यो १९७९ यता कुनै पनि युद्ध लडेको छैन ।

अन्तिम युद्ध अनुभवी र उच्च उत्प्रेरित भियतनामी सेनाहरुसँग थियो जसले ४० वर्ष पहिले चिनियाँ आक्रमणलाई सफलतापूर्वक ध्वस्त पारेको थियो ।

२०१८ को प्रारम्भमा पीएलए देनिकले एउटा लेखमा शान्ति र समृद्धिको दशकहरुले भ्रष्टाचारलाई बढाएको छ र चिनियाँ सशस्त्र सेनाहरुको तत्परतालाई कमजोर बनाएको छ भनेर चेताजनी दिएको थियो ।

केही विशेषज्ञहरुले ताइवान स्ट्रेटमा आफ्नो आक्रमकतामा पज बटन थिच्नुको कारण चीनको अपर्याप्त सैन्य तयारीलाई उदधृत गर्छन ।

यो विश्लेषणको विषष भए पनि,चीनको सुरक्षा संयन्त्रमा यसको उच्च महत्व रहेकोले यस क्षेत्रमा पश्चिमी सैन्य शक्तिको प्रभुत्व रहेको चीनले कहिल्यै चाहेन ।

प्रायद्धिपले देशको उत्तर–पूर्वी प्रान्तहरुमा चीनको औद्योगिक केन्द्रसंग लामो सिमान साझा गर्दछ । आफ्नो रणनीतिक हितलाई खतरामा नपरोस भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्न चीनले अमेरिका, जापान, दक्षिण कोरियालाई नियन्त्रणमा राख्न उत्तर कोरियाले आफ्नो साबर–रट्टलिंग अभ्यासलाई निरन्तरता दिन चाहन्छ ।

तसर्थ, लोवी इन्स्टिच्युट, अष्ट्रेलियामा रहेको थिंक ्ययाङ्कका अनुसार उत्तर कोरियालाई बेइजिङको समर्थन निटक भविष्यमा पनि कायम रहनेछ किनभने यो

यसको भूराजनीतिक गणना अनुरुप छ । यसको प्राथमिक रणनीतिक चासो यस क्षेत्रलाई अमेरिका क्वाडको हातबाट बाहिर राख्नु हो ।

himalayan life insurance long ad
igi long