sanima
shangrila development bank Long Ad
macchha(MBL)
nabil bank
himalayan life insurance long ad

ऋणपत्रले सेयर बजारमा यसरी हुन्छ फाइदा

Nimb long ad
Prabhu Insurance Long Ad
आर्थिक सञ्जाल मंगलबार, २७ फागुन २०७६
काठमाडौं ।  पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले ऋणपत्र निष्कासन गर्ने क्रम बढ्दो छ । केन्द्रीय बैंकले २०७६–०७७ को मौद्रिक नीतिमार्फत वाणिज्य बैंकहरुले २०७७ असार मसान्तभित्र आफ्नो चुक्ता पुँजीको कम्तीमा २५% डिबेन्चर (ऋणपत्र) जारी गरिसक्नुपर्ने ब्यवस्था गरेसँगै यो क्रम चुलिएको हो । अहिले वाणिज्य बैंकसँगै फाइनान्स कम्पनीहरुले समेत ऋणपत्र जारी गर्न थालेका छन् ।
कम्पनीहरुले जारी गरेका ऋणपत्रमा लगानीकर्ताको आकर्षण तुलनात्मक रुपमा कम देखिएको छ । जनचेतना कमी र दोस्रो बजारमा कारोबार समस्याले सर्वसाधारणको रुचि कम देखिएको हो । यसबाहेक जनचेतनाको अभाव पनि उत्तिकै छ । यसबाट पुँजीगत लाभ हुने जानकारी पनि धेरैलाई छैन । धितोपत्र बजारमा ऋणपत्र लगानीको अर्को महत्वपूर्ण औजार हो । विज्ञहरुका अनुसार ऋणपत्रले सेयर बजारलाई समेत सुधार तथा विकास गर्न सहयोग पुर्याउँछ ।
सीएफए सन्तोष मौनालीका अनुसार धितोपत्र बजारमा पर्याप्त मात्रामा ऋणपत्र जारी हुँदा यसले वित्तीय क्षेत्रमा बारम्बार देखिने लगानी योग्य पुँजी (तरलता) अभाव न्यूनीकरण गर्न निकै सहयोग पुग्छ । कम्पनीहरुलाई पनि दीर्घकालीन लगानीकाृ आधार तय हुन सक्छ । तरलता सहज हुने, सूचीकृत कम्पनीले ऋणपत्र जारी गर्दा उसको कस्ट अफ फन्ड (लागत) कम हुन गई वित्तीय सूचक बलियो बन्ने सम्भावना पनि उत्तिकै रहन्छ । दीर्घकालीन प्रकृतिका ऋणपत्र जारी गर्दा लागत कम पर्ने भएकाले ब्याजदर घट्ने सम्भावना हुन्छ । यसको सीधा र सकारात्मक प्रभाव सेयर बजारमा देखिन थाल्छ ।
विशेष गरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाले लगानी आकार वृद्धि गर्न ऋणपत्र निकै उपयोगी देखिएको छ । केन्द्रीय बैंकले ऋणपत्रको शतप्रतिशत रकम लगानी गर्न छुट दिएको छ । यसले वित्तीय संस्थालाई निकै सजिलो भएको छ । यसबाट अधिक मात्रामा तथा बोनस जारी गर्ने प्रवृत्तिमा पनि कमी ल्याउन सहज हुन्छ । तथापि, ऋणपत्रको रकम चुक्ता पुँजीमा भने गणना गर्न मिल्दैन । तर लगानी सीमा वृद्धि गर्न भने यो पुँजीका रुपमा गणना गर्न सकिन्छ ।

हाल बजारमा औसतमा १०% हाराहारीको ब्याजदर रहेका ऋणपत्रहरु जारी भइरहेका छन् । ऋणपत्रमा तिरिने ब्याजमा ३०% कर समेत बचत हुने भएकाले यसमा ऋण पुँजीको वास्तविक लागत ७% हाराहारी हुन आउँछ । तसर्थ, ऋणपत्रबाट पुँजी संकलन गर्ने कम्पनीका सेयरधनीलाई अझै बढी लाभ लिन सक्छन् । यस्ता संस्थाको नाफा, प्रतिसेयर आम्दानी लगायतका सूचक पनि तुलनात्मक रुपमा सबल देखिन सक्छ ।

यता, ऋणपत्रबाट संकलित शतप्रतिशत रकम पुँजी पर्याप्तता कोष गणनामा समावेश गर्न सकिने भएकाले काउन्टर साइक्लिकल बफर लागू गरेपछि कायम गर्नुपर्ने न्युनतम १३.५% भन्दा वास्तविक पुँजीको पर्याप्तता कोष बढी भएमा त्यसरी बढी भएको पुँजी कोषको ७.५ गुणासम्म थप जोखिम भारित ऋण प्रवाह गर्न पुँजी पर्याप्त हुनेछ । जसले ब्यवसाय बिस्तारमा सहयोग पुगेर कम्पनीको नाफामा सकारात्मक प्रभाव पर्ने विज्ञहरुको भनाई छ । यसबाट लगानीकर्ताले उच्च दरमा लाभांश प्राप्त गर्ने सम्भावना अझै बढ्छ ।

ऋणपत्रबाट थप पुँजी संकलन गर्दा कम्पनीको सेयर नबढ्ने भएकाले प्रतिसेयर आम्दानी बढ्दै जाने मैनाली बताउँछन् ।  यसका सकारात्मक प्रभाव पनि कम्पनीहरुको सेयर मूल्यमा देखिन सक्छ । बैंकहरुले निक्षेप संकलन गरेको रकमको ८०% रकम मात्र ऋण लगानी गर्न पाउँछन तर त्यही रकम यदि ऋणपत्रमार्फत संकलन गर्ने हो भने शतप्रतिशत नै ऋण लगानी गर्न पाइने हुँदा लागत कम पर्ने प्रष्ट हुन्छ । ऋणपत्रको दोस्रो बजार कारोबारमा ब्याजदर हस्तान्तरणको भने समस्या देखिएको छ । नेपालमा अहिलेसम्म यो समस्या कसरी समाधान गर्ने भनेर यकिन गर्न नसकेको अवस्था छ ।

के हो ऋणपत्र ?
कुल ऋण पुँजीलाई सर्वसाधारणले खरिद गर्न सक्ने गरी स–साना इकाईमा विभाजन गरिएको अंश वा इकाईलाई ऋणपत्र भनिन्छ । अर्थात्, कम्पनीले ऋणमा लगानी गर्ने पक्षलाई ऋणको रकम, ब्याजदर र भुक्तानी विधिका सर्तहरु उल्लेख गरी आधिकारिक रुपमा गरिदिएको लिखित पत्र नै ऋणपत्र हो । यसको अंकित मूल्य साधारणतयः एक हजार रुपैयाँ हुने गर्छ । ऋणपत्र खरिदकर्ताले आफूले गरेको लगानी रकममा तोकिएको दरमा वार्षिक वा अर्ध वार्षिक रुपमा ब्याज प्राप्त गर्छन् । कम जोखिम लिन चाहने लगानीकर्ताको रोजाइमा ऋणपत्र पर्छ ।
धितो जमानी भएको र नभएको, विमोच्य र अविमोच्य, परिवर्तनीय र अपरिवर्तनीय गरी ऋणपत्रलाई विभाजन गर्न सकिन्छ । ऋणपत्रका लगानीकर्तालाई कम्पनीको वार्षिक साधारण सभामा सहभागी हुने र मतदान गर्ने अधिकार भने हुँदैन । साधारण सभामा मताधिकार नहुने भएकाले कम्पनीको व्यवस्थापन नियन्त्रणमा उनीहरुको प्रभाव हुँदैन । त्यस्तै, ब्याजदर पूर्वनिध्र्रारित हुने भएकाले धेरै नाफा आर्जन गर्दा पनि ऋणपत्रधारीले नाफामा दाबी गर्न भने पाउँदैनन् ।
ऋणपत्रको महत्व ?
कम्पनीलाई आवश्यक पर्ने थप पुँजी कम लागत भएको स्रोतबाट उपलब्ध हुन्छ । जसका कारण वित्तीय क्षेत्रमा बारम्बार देखिने तरलता सहज हुन्छ । बजारमा तरलता सहज भएसँगै बैंकहरुको ब्याजदर घट्छ । त्यसको सकारात्मक प्रभाव सेयर बजारमा पर्न जान्छ । साथै, ऋणपत्रको माध्यमबाट हकप्रद सेयर निष्कासनमा नियन्त्रण हुन्छ भने कम्पनीहरुको प्रतिसेयर आम्दानी बढ्न टेवा पुग्छ ।
gold
prabhu bank
nawakantipur long