पाकिस्तानः विश्वव्यापी आतंकवाद वित्तपोषणको एक महत्वपूर्णै केन्द्र बनेको छ, जसले सुधारको अनुहार प्रस्तुत गर्दै अन्तराष्ट्रिय वित्तीय प्रणालीहरुको व्यवस्थित रुपमा शोषण गर्दछ । हालै पारित राष्ट्रय सम्पत्ति शुद्धिकरण विरोधी र आतंकवाद वित्तपोषण प्रतिरक्षा ऐन, २०२३ले विश्वव्यापी धारणाहरुलाई हेरफेर गर्न डिजायन गरिइको विस्तृत छल बाहेक अरु केही प्रतिनिधित्व गर्दैन ।

संयुक्त राज्य अमेरिकाको विदेश विभागको आतंकवाद सम्बन्धी देश प्रतिवेदन २०२३ ले आतंकवादी सञ्जालहरुलाई पाकिस्तानको निरन्तर समर्थनको विनाशकारी प्रमाण प्रदान गर्दछ । प्रतिवेदनलेदेश भित्र सक्रिय ४१ सक्रिय आतंकवादी संगठनहरुको अस्तित्वलाई सावधानीपूर्वक दस्तावेजीकरण गर्दछ, जसले चन्दा, जबरजस्ती रमक हस्तान्तरण सेवाहरुको परिष्कृत संयन्त्र मार्फत वित्तीय स्रोतहरु निकाल्छन ।

देशको आतंकवाद वित्तपोषण इकोसिष्टम यसको सामाजिक–राजनीतिक पूर्वाधारमा गहिरो रुपमा निहित छ । मदरसाहहरुले चरमपन्थी विचारधाराहरुको लागि महत्वपूर्ण प्रजनन आधारको रुपमा कार्य गर्दछ, धेरै संस्थाहरुले रणनीतिक रुपमा सरकारी दर्तालाई बेवास्ता गर्छन ।

यी शैक्षिक स्गानहरु कमजोर युवा दिमागहरुलाई कट्टरपन्थी बनाउन र तिनीहरुलाई परिष्कृत आतंकवादी नेटवर्कहरुमा च्यानल गर्नका लागि उत्तम वातावरण बन्छन । यी आतंकवादी कार्यहरुलाई समर्थन गर्ने वित्तीय च्यालनहरु असाधारण रुपमा जटिल छन ।

नगद कुरिउरहरु व्यापक हवाला नेटवर्कहरु र अवैध पैसा स्थानान्तरण प्रणालीहरुले वस्तुतः पत्ता लगाउन नसकिने कोष संयन्त्रहरु प्रदान गर्दछ । एशिया प्यासिफिक समूहको पारस्परिक मूल्याँकन प्रतिवेदनले आतंकवादी संगठनहरुले निर्मतापूर्वक शोषण गर्ने प्रणालीगत कमजोरीहरुलाई खुलासा गर्दै मनी लान्ड्रिङ र आतंकवादको वित्तपोषणमा पाकिस्तानको उचच जोखिम प्रोफाइललाई स्पष्ट  रुपमा उजगार गरेको छ ।

यस इकोसिष्टमको मानव लागत विनाशकारी छ । २००९ र २०१८ को बीचमा, ५०,००० भन्दा बढी मृत्युहरु प्रत्यक्ष रुपमा आतंकवाद र प्रतिआतंकवाद कार्यहरुसँग सम्बन्धि थिए । आतंकवादी हमलाहरु केही हदसम्म कम भए तापनि आधारभूत पूर्वाधार बलियो र अनुकूलनीय रहेको छ ।

सन् २०१९ मा मात्रै २२९ आतंङ्ककारी हमलाहरु देखिएका छन । जसले आतंकवादी खतराको निरन्तर र विकसित प्रकृतिलाई देखाउँछ । पाकिस्तानी सरकारी अधिकारीहरुले बारम्बार दाबी गर्छन कि नयाँ एन्टि–मनी लान्ड्रिग अधिकारीहरुले देशलाई स्थायी रुपमा FATF ग्रे लिष्टबाट हटाउने छन ।

यद्यपि, अन्तराष्ट्रिय कूटनीतिज्ञहरु र सुरक्षा विशेषज्ञहरुले अर्थपूर्ण अन्तराष्ट्रिय छानबिनबाट बच्नको लागि यी विधायी चालहरु गणना गरिएका रणनीतिहरुको रुपमा विश्वव्यापी रुपमा मान्यता दिन्छन ।
पाकिस्तान विरुद्धको दस्तावेजी प्रमाण व्यापक र घातक छ ।

भारतीय कूटनीतिक स्रोतहरुले लगातार संयुक्त राष्ट्र र अमेरिकाद्धारा तोकिएका आतंककारीहरुको लागि अभयारण्यको रुपमा देशको भूमिका पुष्टि गर्छन । राज्य एजेन्सीहरु र आतंकवादी तत्वहरु बीचको अन्तरसम्बन्ध यति जटिल छ कि सीमापार आपराधिक कार्यहरु, ड्रोनहरु मार्फत परिष्कृत लागुपदार्थको तस्करी सहित स्पष्ट सरकारी मौन अनुमोदनको साथ हुन्छ ।

सबैभन्दा डरलाग्दो कुरा भनेको अन्तराष्ट्रिय पृथकतावादी आन्दोलनहरुमा पाकिस्तानको अभिलेखित संलग्नता हो । आतंककारी समूहहरु सक्रिय रुपमा अन्तराष्ट्रिय आतंकवादी सञ्जालहरुलाई कोष गर्न डिजाइन गरिएको अन्तराष्ट्रिय लागुपदार्थ तस्करी कार्यहरुमा संलग्न छन –गतिविधिहरु जुन प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष सरकारी संलग्नता बिना सम्भवतः हुन सक्दैन ।

फाइनान्सियल एक्शन टाक्स फोर्स (FATF) ले बारम्बार पाकिस्तानलाई एन्टि मनी लान्ड्रिग संयन्त्रमा महत्वपूर्ण कमीहरु भएको क्षेत्राधिकारको रुपमा पहिचान गरेको छ । पारदर्शिता सूचांक र न्युनतम कर–जीडीपी अनुपातमा देशको अपमानजनक श्रेणीले आतंककारी वित्तपोषण पूर्वाधारहरुलाई सक्षम र कायम राख्ने प्रणालीगत भ्रष्टाचारलाई थप उजगार गर्दछ ।

यस इकोसिस्टमलाई समर्थन गर्ने अनुमानित अपराधहरु बहु–आयामिक र अन्तर सम्बन्धित हुन्छन । भ्रष्टाचार व्यवस्थित कर छली, व्यापक लागु औषध ओसारपसार, मानव तस्करी, रणनीतिक जबरजस्ती असुली, र अवैध हतियारको व्यापारले एक जटिल नेटवर्क बनाउँछ जसले उल्लेदनीय लचिलोपनका साथ आतंकवादी कार्यहरुलाई निरन्तरता दिन्छ ।

आधारभूत चुनौती नयाँ प्रशासनिक निकायहरु सिर्जना गर्नुभन्दा बाहिर छ, यसले आतंङ्ककारी समर्थन प्रणालीहरुलाई ध्वस्त पार्ने साँचो, प्रमाणिकरण गर्ने अभिप्रायले प्रदर्शन गर्न माग गर्दछ ।
पाकिस्ताको पछिल्लो विधायी बिल मौखिक रुपमा रणनीतिक सार्वजनिक सम्बन्धको रुपमा डिजायन गरिएको देखिन्छ जसको उद्देश्य आतंकवादी पूर्वाधारहरुको लागि अर्निहित समर्थन कायम राख्दै विश्वव्यापी वित्तीय संस्थाहरुलाई प्रभाव पार्ने उद्देश्यले गरिन्छ ।

यो मन्नै पर्छ कि पाकिस्तानको आतंकवादी वित्तपोषण समस्या केवल विधायिका अनुहार भन्दा धेरै टाढा फैलिएको छ । अफगानिस्तानसँग २.४३० किलोमिटर लामो सीमाना बाँडिएको देशको भौगोलिक स्थितिले एक रणनीतिक जोखिम सिर्जना गर्दछ जुन आतंकवादी सञ्जालहरुले व्यवस्थित रुपमा शोषण गर्दछ ।

यो सिमा क्षेत्र तस्करी, लागु औषध ओसारपसार, मानव ओसारपसार र आतंककारी आवागमनका लागि महत्वपूर्ण नाकाको रुपमा काम गर्दछ, जसले अवैध गतिविधिअरुको लागि लगभग अभेद्य पूर्वाधार प्रदान गर्दछ । हवाला र हुण्डी वित्तीय सञ्जालहरुले ट्रयाकिङ र रोकथामलाई अझ जटिल बनाउँछन, जसले भूमिगत, ठुलो मात्रामा अनियमित वित्तीय च्यानलहरु प्रदान गर्दछ ।

यस बाहेक पाकिस्तानको विश्वव्यापी पारदर्शिता सूचकाङ्कहरुमा लगातार कम स्तरमा, १८० देशहरु मध्ये १२० औं स्थानमा, भ्रष्टाचारको गहिरो संस्कृतिलाई संङ्केत गर्दछ जसले अनजानमा आतंकवादी कोषलाई सहयोग पुर्याउँछ ।

बैंकिङ, बीमा र गैर–बैंकिङ वित्तीय संस्थाहरु लगायत वित्तीय क्षेत्रहरुको कमजोर नियमनले सम्पत्ति शुद्धिकरण र आतंक वित्त पोषणका लागि थप अवसरहरु सिर्जना गर्दछ । गैर– नाफामूलक संस्थाहरु घर जग्गा क्षेत्रहरु, र बहुमूल्य धातु व्यापारहरु थोरै कागजातमा रहन्छन्, कोषहरु भण्डारण र स्थानान्तरणको लागि आदर्श भण्डारहरु प्रस्तुत गर्दे ।

यी प्रणालीगत कमजोरीहरुले पाकिस्तानलाई आतंकवादलाई आर्थिक सहयोग गर्ने सम्भावित केन्द्रमा मात्र रुपान्तरण गर्छन्, तिनीहरुले देशलाई एक महत्वपूर्ण विश्वव्यापी जोखिम क्षेत्रकोरुपमा स्थापित गर्छन् जसले व्यापक, समन्वित अन्तराष्ट्रिय हस्तक्षेप र दिगो निगरानीको माग गर्दछ ।

ठोस, स्वतन्त्र रुपमा प्रमाणित कार्यहरुले प्रदर्शनात्मक कानूनलाई प्रतिस्थापना नगरेसम्म अन्तराष्ट्रिय समुदायले असहज सतर्कता कायम राख्नुपर्छ । आतंकवादी सञ्जालहरुलाई बहुआयामिक समर्थनद्धारा क्षेत्रीय र विश्वव्यापी सुरक्षाका लागि महत्वपूर्ण खतराको प्रतिनिधित्व गर्दै  पाकिस्तानको आतंङ्ककारी वित्तपोषण मेसिनरीले परिष्कृत जटिलताका साथ काम गरिरहेको छ ।

विश्व समुदायले नोकरशाही धुम्रपान स्क्रिनबाट धोका दिन सक्दैन । आतंकवादको लागि पाकिस्तानको प्रणालीगत समर्थन एक गहिरो अन्तराष्ट्रिय सुरक्षा चुनौती बनेको छ जसले तत्काल, व्यापक र समन्वित विश्वव्यापी कार्यको माग गर्दछ ।