नयाँ दिल्ली . हिन्दुस्थान एरोनटिक्स लिमिटेड (एचएएल) भारतीय सार्वजनिक क्षेत्रको एयरोस्पेस र रक्षा कम्पनीले रु को स्वदेशी सैन्य हार्डवेयरको लागि अहिलेसम्मकै सबभन्दा ठुलो अर्डर प्राप्त गरेको छ । भारत सरकारले  ६५ हजार करोड राखेको छ ।

भारतीय रक्षा मन्त्रालयले (मेड इन इन्डिया) ९७ एलसिए मार्क एम १ लडाकु विमानहरुको लागि एचएएललाई टेन्डर जारी गरेको छ , जसले भारतीय वायुसेवा (आएएफ) को पुरानो मिग फ्लीट बदल्न मद्दत गर्ने छ ।

भारतलाई रणनीतिक अर्थतन्त्र बनाउनको लागि देशले घरेलु रक्षा औद्योगिक इकोसिस्टमको बलियो विकास गरिरहेको अवस्थामा भारत सरकारले यो ठुलो कदम चालेको हो ।

गत वर्षको डिसेम्बरमा एक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै भारतीय रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले आत्मनिर्भर बन्ने लक्ष्य हासिल गर्न देशको रक्षा मन्त्रालयले सबै प्रयास गरिरहेको बताए ।

उनले भने, æहाम्रो सरकारले भारतलाई रणनीतिक अर्थतन्त्र बनाउन घरेलु रक्षा औद्योगिक इकोसिस्टम बलियो आधार विकास गरिरहेको छ ।

रक्षामन्त्रीले पहिलो पटक हतियारको आयात घटेको र निर्यात बढेकोमा जोड दिए । हामीले पाँच सकारात्मक स्वदेशीकरण सूची जारी ग¥यौं, जस अन्तर्गत ५०९ रक्षा उपकरण पहिचान गरिएको छ जसको निर्माण अब स्वदेशी रुपमा हुनेछ,उनले थपे यस बाहेक, हामीले रक्षा सार्वजनिक क्षेत्रका उपक्रमहरुको चारवटा सकारात्मक स्वदेशीकरण सूचीहरु पनि जारी गरेका छौं, जसमा ४,६६६ वस्तुहरु पहिचान भइसकेका छन् र ती अब हाम्रो देशको उत्पादन हुनेछन ।

देशको घरेलु रक्षा उत्पादनको बारेमा कुरा गर्दै राजनाथ सिंहले भने कि उत्पादनले पहिलो पटक १,००,००० करोड रुपैयाँको रेकर्ड अंक पार गरेको छ ।

रक्षा मन्त्री सिंहले भने कि भारतको रक्षा निर्यातको कुल मूल्य जुन २०१६–१७ मा १,५२१ करोड रुपैयाँ थियो, लगभग १० गुणा बढेर २०२२–२३ मा १५,९२० करोड रुपैयाँ रेकर्ड स्तरमा पुग्यो ।

यस वर्षको जनवरी २६ मा नयाँदिल्लीमा कार्तव्य पथमा गणतन्त्र दिवसको परेडमा आफ्नो सांस्कृतिक विविधता, महिला शक्ति र सैन्य शक्ति प्रर्दशन गर्नुका साथै, भारतले आत्मनिर्भर भारत(आत्मनिर्भर) को अनुरुप देशको सैन्य हार्डवेयरलाई स्वदेशी बनाउने प्रयासको मौन प्रदर्शन ग¥यो ।

(आत्मनिर्भर भारत) नारा, जसले अब देशको रक्षा उत्पादन र हतियार अधिग्रहण कार्यक्रमहरु परिभाषित गर्दछ ।

परेडमा मिसाइल रडार प्रणाली र हतियार प्लेटफर्महरुले भारतको स्वदेशी रक्षा क्षमताहरु प्रतिनिधित्वगर्थे, जबकि रक्षा मन्त्रालय (एमओडी) ले आर–डे परेडमा स्वदेशी उत्पादन प्रणालीहरु मात्र समावेश गर्ने निर्णय ग¥यो ।

भारत सरकारको यो कदमले हतियारको शुद्ध आयातकर्ताको टयागलाई हटाउन तयार रहेको राष्ट्रको विश्वासलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, र विश्वव्यापी रक्षा उत्पादन केन्दै बन्ने सम्भावनालाई महसुस गर्छ ।

यसका साथ, भारतले स्वदेशी उत्पादनलाई बढावा दिइरहेको छ, जबकि उपमहाद्धीपमा पसल स्थापना गर्न विदेशी मूलउपकरण निर्माताअरु (ओइएमएस) लाई चियरलिड गर्दैछ ।

स्वदेशी डिजायन, विकास र निर्मित (आइडिडिएम)प्लेटफर्महरु प्राप्त गर्ने योजना अब एमओडीमा धेरै सान्दर्भिक छ , र यो भारतमा सशस्त्र बलहरुको लागि नयाँ …सामान्य हो । रिपार्ट अनुसार, निजी रक्षा उत्पादन क्षेत्रले हालसम्म आयोनाहरु अस्वीकार गरेकोमा उद्योग खेलाडीहरु यसमा प्रमुख सरोकारवालाहरु बनेका छन ।

२०१८–२०१९ देखि २०२१–२०२२ सम्मको तीन आर्थिक वर्षहरुमा देशको रक्षा क्षेत्रमा निजी सहभागिता उल्लेखनीय रहेको छ किनभने ओएफबि, डिआरडिओ र पिएसयुएसको समयमा हस्ताक्षर गरिएका कुल १२७ पूँजी अधिग्रहण सम्झौताहरु मध्ये निजी विक्रेताहरुले ७२ वटा सम्झौताहरु गरे यो अवधिमा ।

रणनीतिक साझेदारी मोडेल (एसपिएम) जुन यसको राम्रो उदाहरण हो, जसले भारतीय कम्पनीहरुलाई प्रविधि हस्तान्तरणका साथसाथै भारतमा सैन्य हार्डवेयर बनाउन विदेशी ओइएमयस संग संयुक्त उद्यम बनाउन मद्दत गर्छ ।