कूटनीतिज्ञहरुले दाबी गर्छन कि चीनको सुरक्षा उपायहरु बढाउने प्रयासहरुले देशमा विदेशी दुतावासहरुको सञ्चालनमा बाधा पु¥याइरहेको छ । चीनमा रहेका यी कूटनीतिज्ञहरुले चिनियाँ अधिकारीहरुबाट बढ्दो छानबिन र हस्पक्षेपको अनुभव गर्दै आएका छन ।

उनीहरुलाई कोभिड १९ महामारीको कारणले गर्दा चीन वर्षको अलगावको अवधि पछि जडान पुनः निर्माण गर्न गाह्रो भएको छ । पश्चिमी र एशियाली प्रतिनिधिमण्डलका बीस कूटनीतिज्ञहको समूहले हालैका महिनाहरुमा केही कूटनीतिक परिसरहरु वरपर प्रहरी उपस्थित बढेको रिपोर्ट गरेका छन ।

उनीहरुले चिनियाँ अधिकारीहरुले दुतावास सम्पर्कहरुलाई धम्की दिन र नागरिक पहुँच पहलहरु, विशेष गरीLGBT समुदाय र लैङ्गिक–सम्बन्धित विषयवस्तुहरुमा बाधा पु¥याउने रणनीतिहरु प्रयोग गरेको देखेका छन ।

मुख्यतया पश्चिमी राष्ट्रहरुका कूटनीतिज्ञहरुले सामना गरेका यी चुनौतीहरु राष्ट्रपति सी जिनपिङको राष्ट्रिय सुरक्षा अभियानसँग मिल्दोजुल्दो छन, जसले अन्तराष्ट्रिय व्यापारमा नकारात्मक प्रभाव पारेको छ र चिनियाँ नागरिकहरुलाई विदेशी मिसनहरुमा संलग्न हुनबाट निरुत्साहित गरेको छ ।

चीनले जासुसीको परिभाषा विस्तार गर्दै प्रहरीलाई थप अधिकार प्रदान गर्दै आफ्नो काउन्टर जासुसी कानूनमा संशोधन गरेको छ ।

यस बाहेक विदेशी प्रयोकर्ताहरुको लागि निश्चित डेटा स्रोतहरुमा पहुँच प्रतिबन्धित गरिएको छ र चीनको अर्थतन्त्रको बारेमा जानकारी प्रदान गर्ने परामर्श फर्महरु अनुसन्धानको दायरामा आएका छन ।

नौ पश्चिमी र एशियाली प्रतिनिधिमण्डलका तेह्र कूटनीतिज्ञहरुले लैङ्गिक समानताLGBT मुद्धाहरु र बृहत सांस्कृतिक गतिविधिहरुमा केन्द्रित कार्यक्रमहरु आयोजना गर्दा भोग्नु परेको कठिनाइले चीनले तोकेको परिवर्तन सीमाहरु चित्रण गरेको बताए ।

कूटनीतिज्ञहरुका अनुसार उनीहरुले अन्तराष्ट्रिय महिला दिवस मनाउन कार्यस्थलमा महिलाको प्रगतिको बारेमा चलचित्र प्रदर्शन र प्यानल छलफल जस्ता विषयहरुमा केन्द्रित गतिविधिहरुको योजना बनाएका उदाहरणहरु सामना गरेका छन ।

यद्यपी, विदेशी मिसनहरुसंग सहकार्य नगर्न प्रहरीको चेतावनीका कारण स्थल आयोजक वा सहभागीहरुले आफ्नो समर्थन फिर्ता लिए । जबकी संम्लग्न स्थानीय स्थानीय साझेदारीहरु खुलासा गरिएको थिएन, कूटनीतिज्ञहरुले लगातार उनीहरुको काम र चिनियाँ सम्पर्कहरुमा बढ्दो दबाब रिपोर्ट गरे ।

दुई कूटनीतिज्ञहरुले यस हस्तक्षेपलाई चीनमा उनीहरुको संयुक्त दस वर्षको सेवाको क्रममा अनुभव गरेको सबैभन्दा गम्भीर रुपमा वर्णन गरे ।

चीनका लागि क्यानाडा स्थित व्यापार सल्लाहकार र बेइजिङका लागि क्यानाडाका पूर्व राजदुत गाय सेन्ट–ज्याकले टिप्पणी गरे कि चीनका यी हालैका कार्यहरुले दुतावासले सञ्चालन गरेका नरम कूटनीति प्रयासहरुलाई उल्लेखनीय रुपमा कम गर्छ र सम्भावित चिनियाँ सहभागीहरुमा चिसो प्रभाव सिर्जना गर्दछ जो पहिले नै पीडित छन । यदि तिनीहरुले शासनको कुनै आलोचना व्यक्त गरे भने उत्पीडन ।

चीनको परराष्ट्र मन्त्रालयले कूटनीतिक सम्बन्ध सम्बन्धी भियना महासन्धिलाई संधै पालना गरेको र चीनमा रहेका विदेशी प्रतिनिधिमण्डललाई आवश्यक सुरक्षा र सहयोग उपलब्ध गराएको बताएको छ ।

यसले विश्वभरका साझा अभ्यासहरुसंग मेल खाने राष्ट्रिय सुरक्षाको रक्षा गर्न घरेलु कानून बनाउने अधिकार प्रत्येक देशसंग रहेको पनि जोड दिएको छ । प्रहरीका लागि जिम्मेवार सार्वजनिक सुरक्षा मन्त्रालयले कूटनीतिज्ञहरुको गवाहीको बारेमा सोधपुछको जवाफ दिएन ।

दुतावासहरुमा युक्रेनका झण्डाहरु प्रदर्शन गर्ने सम्वन्धमा अधिकारीहरुले चेतावनी जारी गर्ने सहित विदेशी मिसनहरु समावेश गर्ने चीनका कार्यहरुले भर्खरै महत्वपूर्ण ध्यान दिएका छन ।

बढ्दो प्रतिबन्धहरुको बावजुद,अधिकाँश मिसनका कूटनीतिज्ञहरुले यस वर्ष सफलतापूर्वक कार्यक्रमहरु आयोजना गरेको रिपोर्ट गरेका छन । जस्तै युरोपेली एकता प्रवद्र्धक र्गो युरोप दिवस समारोह ।

यद्यपि, केहि प्रतिनिधिमण्डलहरुले भने कि उनीहरुले आफ्ना कार्यक्रमहरुमा कुनै समस्या अनुभव गरेनन्, मुख्यता उनीहरुले उनीहरुलाई दुतावास परिसर भित्र राखेका थिए वा बाहिरी रुपमा राखेका थिए भने, चीनलाई उक्साउनबाट बच्न LGBT  अधिकार जस्ता नागरिक विषयहरुलाई बेवास्ता गरेका थिए ।

युरोपेली आयोगका प्रवक्ता पटिर स्टानोले जोड दिए कि उनीहरुले स्थानीय नागरिक समाजका प्रतिनिधिहरुसँग नियमित सम्पर्क राख्छन, चीनमा मात्र नभई उनीहरुका सबै १४५ EU  प्रतिनिधिमण्डल र विश्वभरका कार्यालयहरुमा ।

यद्यपि चिनियाँ नागरिक समाजले वकिलहरु, महिला अधिकारकर्मीहरु र अन्य व्यक्तिहरुलाई लक्षित गरी गिरफ्तारीको साथै बढ्दो दबाबको सामन गरेको छ । मे महिनामा बेइजिङ एलजीबीटी सेन्टर, समलिङ्गी विवाहको वकालत गर्ने संस्था, “हाम्रो नियन्त्रणभन्दा बाहिरका शक्तिहरु” भन्दै बन्द भयो ।

ह्युमन राइट वाचका वरिष्ठ चिनियाँ अनुसन्धानकर्ता याक्यु वाङले कूटनीतिक गतिविधिमा परेको दबाबलाई स्वतन्त्र चिनियाँ नागरिक समाज सक्रियताका लागि बाँकी रहेको ठाउँ हटाउने चीनको पछिल्लो प्रयासको रुपमा चित्रण गरे ।

वाङले सुझाव दिए कि पश्चिमी सरकारहरुले यी घटक्रमहरुलाई विश्वका बाँकी भागहरुसँग खुला र स्वतन्त्र संलग्नताको लागि अनुकूल वातावरण बनाउन बेइजिङको कुनै वास्तविक चासो नभएको प्रमाणको रुपमा व्याख्या गर्नुपर्छ ।

बदलाको डरले गुमनाम रहन रुचाउने तीन कूटनीतिज्ञ र दुई चिनियाँ नागरिकका अनुसार पुलिसले दुतावासका कार्यक्रमहरु अघि चिनियाँ एलजीबीटी वा नारीवादी कार्यकर्ताहरुलाई उनीहरुको उपस्थितिलाई निरुत्साहित गर्नका लागि बारम्बार सम्पर्क गर्छन, कहिलेकाही उनीहरुलाई पुलिस स्टेशनमा बोलाउँछन ।

एक पश्चिमी राजदुतले साझा गरे कि शैक्षिक आदान–प्रदानमा सहभागीले उनको विश्वविद्यालयको नियोक्ताले उनलाई राष्ट्रिय सुरक्षा जोखिममा संलग्न भएको चेतावनी दिएपछि उनले दुतावासका अधिकारीहरुलाई भेट्न नसक्ने बताए ।

कूटनीतिज्ञहरुले विश्वास व्यक्त गरेका छन कि चीनले केही राजनीतिक मुद्धाहरुलाई प्रवद्र्धन गर्ने उदेश्यका गतिविधिहरु सीमित गर्न र उनीहरुको सार्वजनिक सञ्चारको प्रभावकारितालाई कमजोर पार्ने प्रयास गरिरहेको छ ।

अप्रिलमा चिनियाँ मानव–अधिकार कार्यकर्ता यू वेनसेङ र सु यान बेइजिङमा युरोपेली संघका अधिकारीहरुलाई भेटन जाँदै गर्दा गिरफ्तार गरिएको थियो । ईयुले रिपोर्ट गरे अनुसार चीनले गिरफ्तारीको पुष्टि नगरे पनि आफ्नो आन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेपको विरोध गर्दै आएको छ ।

तीन कूटनीतिज्ञले यो घटनाले आफुलाई नागरिक समाजका व्यक्तित्वसँग जोडिँदा थप सजग भएको खुलासा गरेका छन । एक पश्चिमी कूटनीतिज्ञले उनीहरुको चिनियाँ सम्पर्कहरुको सुरक्षाको लागि चिन्ता व्यक्त गर्दै भने “तपाईहरु हाम्रा चिनियाँ सम्पर्कहरुको सुरक्षाको बारेमा साँच्चै चिन्तित हुनुहुन्छ ।”

आठ कूटनीतिज्ञहरुले विशिष्ठ कूटनीतिक परिसर बाहिर प्रहरी उपस्थिति बढेको रिपोर्ट गरेका छन । व्यक्तिहरुले दुतावास भित्र भइरहेको छलफलको बारेमा जातीय चिनियाँ आगन्तुकहरुलाई सोधपुछ गर्ने सुरक्षा अधिकारी भएको दाबी गरेका छन ।

वाशिंगटनको कानूनी फर्म फोले होगका साझेदारी जोसेफ क्लिङलरले कूटनीतिक नियोगको शान्तिमा खलल पर्ने वा आफ्नो मर्यादामा गडबड हुन नदिन भियना कन्भेन्सन अन्तर्गत चीन बाध्य भएको कुरा प्रकाश पारे यस बाहेक चीनले आफ्नो कार्यहरु पुरा गर्न मिसनका लागि पूर्ण सुविधा उपलब्ध गराउने अपेक्षा गरिएको छ । क्लिङलरले दुतावासका गतिविधिहरुमा जानाजानी अवरोधहरु यी मध्ये एक वा दुवै प्रावधानहरुको उल्लघन मानिने सुझाव दिए ।

४ असोज २०८०, बिहीवार ०५:५३ बजे प्रकाशित