नेपाली श्रमिक र मजदुरका उपलव्धी

छरिएर रहेका नेपालका ट्रेड युनियनहरुलाई एकीकृत गर्दै सन २००७ मा जेटियुसीसी गठन भएको थियो। जेटियुसीसी मार्फत श्रमिकहरुका आवाज मजवुद बनाउन नेपालका श्रमिकहरू सफल हुँदै आएका छन् ।
विविधतामा एकता भन्ने नाराको प्रवर्द्वनको सिद्धान्तबाट निर्देशित जेटियुसीसीले नेपालमा ट्रेड युनियनका प्रयासहरुलाई एकीकृत गर्न नेतृत्व लिएको छ र नीतिगत सुधार, औद्योगीक शान्ति र विकासको लागि श्रमिकका साझा मुद्दाहरु उठाउदै आइरहेको छ ।
जेटियुसीसीका प्रमुख उपलब्धीहरुमा नयाँ संविधानमा श्रमिकका अधिकारलाई मौलिक हककोरुपमा समावेश गरिनु, नयाँ श्रम ऐन र योगदानमा आधारित सामाजिक सुरक्षा र स्कीमहरुको प्रादुर्भाव हुन् आदि रहेका छन ।
कोभिड–१९ महामारीले नेपालको समग्र श्रम बजारमा विनाशकारी प्रभाव पारेको छ । खासगरी असंगठित क्षेत्रका श्रमिक तथा प्रवासबाट फर्किएका श्रमिकहरुलाई यसले ठूलो धक्का दिएको छ । श्रमिकको स्वस्थ्य सुरक्षा, रोजगार र आय सुरक्षा, सामाजिक संरक्षण आदि सुनिश्चित गर्नको लागि प्रभावकारी कदम चाल्न जेटियुसीसीले सरकार र रोजगारदातासँग पैरवी गर्दै आएको छ ।
यद्यपी महामारीको यो विषम परिस्थितीमा मजदुरहरुको लागि सरकारको तर्फबाट राहत तथा अन्य सहयोगहरु उपलब्ध गराइएको छैन । ट्रेड युनियनहरुले आफ्नो स्रोत साधनबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित श्रमिकलाई सक्दो सहयोग गरिरहेका छन् ।
प्रभावकारीरुपमा सामाजिक सुरक्षा र श्रम ऐन कार्यान्वयन गर्न हामीले ठूलो चुनौतीहरुको सामना गरिरहेका छौ । साथै कोभिड महामारीका वाहानामा र श्रम ऐनको धारा १४५ को दुरुपयोग गर्दै रोजगारदाताहरु श्रमिक निष्काशन गर्ने र कम सुविधा दिएर आउट सोर्सिङको माध्यमबाट श्रमिक नियुक्ती गर्ने क्रम बढेको छ । श्रम ऐनको प्रभावकारी कार्यन्वयन गर्न र श्रमिकको अधिकार कटौती गर्ने कानून संशोधन गर्न नेपाली श्रमिकहरू संघर्षरत छन् ।
श्रमिकको माग र श्रम ऐनका प्रावधान विपरित सरकारले हालै न्युनतम वेतन घोषणा गरेको छ । जुन अर्को आर्थिक वर्ष देखि लागु गर्ने भनेको छ । तर यसबारे श्रमिकले सरकारलाई उक्त निर्णय संशोधन गर्न र न्युनतम वेतन अधिल्लो वर्षदेखिनै लागु गर्न चर्को दबाव दिइरहेका छन् ।
कोभिड–१९ संकटको बदलिंदो सन्दर्भमा श्रम तथा रोजगार सम्वन्धमा नेपाली मजदुर सबलेै नयाँ चुनौतीहरु सामना गरिरहेका छन् । तसर्थ, विभिन्न समस्याहरुलाई प्रभावकारी सामाजिक संवादको माध्यमबाट सम्वोधन गर्न र मर्यादित काम सुनिश्चित गर्न हामी सबैले सामाजिक साझेदारहरुसँग आफ्नो प्रतिवद्धता बढाउन जरुरी छ ।
यी सबै विषयहरुमा आईएलओले सहयोग गर्दै आएको छ । यश कठिन घडिमा श्रमिकलाई आफ्ना मुु्द्धाहरुमा केन्द्रीत हुन र श्रमिक अधिकारको लागि संघर्ष गर्न एक ठाउँमा ल्याउँने छ र विश्वभरबाट अझ बढी ऐक्यवद्धता र सहयोग प्राप्त हुनेछ ।